Μία ιστορική Ψυχιατρική αντιπαράθεση / Μετάφραση – 3ο Κεφάλαιο: «Περί άγχους και αναισθησίας» (σελ. 15-19) του John Monro, M.D. Από το βιβλίο «Remarks on Dr Battie’s Treatise on Madness» («Παρατηρήσεις πάνω στην ‘Πραγματεία για την Τρέλα’ του Dr Battie»), London, John Clarke, 1758.

Ο John Monro (1716 – 1791) ήταν Άγγλος γιατρός στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Bethlem του Λονδίνου. Εκείνη την εποχή ο Battie εργαζόταν ως γιατρός στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο St Luke και με την «Πραγματεία για την Τρέλα»[1] ήθελε να δώσει άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την Τρέλα, διαφορετικές δηλαδή από τις έως τότε κυρίαρχες τάσεις των άλλων ασύλων. Ο Monro έσπευσε άμεσα να απαντήσει σε αυτή την ‘κριτική’. Μάλιστα, κάθε κεφάλαιο του παρόντος βιβλίου συνιστά απάντηση σε αντίστοιχο κεφάλαιο του υπό συζήτηση βιβλίου. Ο Monro λοιπόν απαντά διαφοροποιώντας την θέση του με επιχειρήματα. Η απάντηση έτσι του Monro στο κείμενο του Battie για την Τρέλα συνιστά μια ιστορική ψυχιατρική αντιπαράθεση, η ανάγνωση της οποίας μας κατατοπίζει για τα θέματα συζήτησης στον χώρο της ψυχικής υγείας την εποχή του 18^ου αιώνα. Άλλωστε, γι’ αυτό είναι άξια ανάγνωσης και τα δύο βιβλία, ακριβώς γιατί ένας διάλογος με επιχειρήματα είναι διαχρονικά παραγωγικός νέων σκέψεων συμβάλλοντας έτσι στην εξέλιξη αυτής της επιστήμης.

Ας σημειωθεί ότι, τα κείμενα δεν συνιστούν ούτε ιατρικές οδηγίες ούτε βεβαίως ενδείκνυνται όσα περιγράφονται για εφαρμογή αλλά αφορούν οδηγίες και συνταγές των προηγούμενων αιώνων.

Λίγα σχόλια για το παρόν κείμενο: Η κύρια αρνητική κριτική του Monro απέναντι στον Battie σε αυτό το κεφάλαιο αφορά την θεωρία για το άγχος και το γεγονός ότι παρερμηνεύεται και συγχέεται με την τρέλα: «Το πώς το άγχος, σε οποιαδήποτε μορφή του, θα έπρεπε να παρερμηνευθεί ως τρέλα, είναι για μένα ανεξήγητο, ούτε έχω ξανασυναντήσει τέτοια θεωρία παρά μόνο σε αυτή την πραγματεία». Μάλιστα, η ειρωνική στάση του Monro είναι εμφανής: «[…] η άγνοιά μου σε αυτό το σημείο μπορεί να προκύπτει από την ελάχιστη προσοχή που έχω δώσει μέχρι τώρα στις μεταφυσικές έρευνες, στις οποίες γενικά έχω παρατηρήσει ότι έχει γίνει πολύ προσπάθεια για να καλυφθεί η θέληση της πραγματικής γνώσης».

Μετάφραση – Επιμέλεια – Σχολιασμός κειμένου: Ελένη Κουμίδη

Πηγή: https://books.google.com

«Περί άγχους και αναισθησίας»

Καθώς η ανακάλυψη νέων ασθενειών διευρύνει το πεδίο του γιατρού, η Σχολή έχει μεγάλες υποχρεώσεις έναντι του συγγραφέα της Πραγματείας για την Τρέλα, ο οποίος την έχει εφοδιάσει με όχι λιγότερο από δύο[2] σε ένα κεφάλαια.

Το άγχος που παρατηρείται συχνά σε πυρετούς και άλλες διαταραχές είναι πολύ γνωστό· αλλά εδώ εννοείται κάτι άλλο: υποθέτω ότι η ταραχή και η ανησυχία, όχι ασυνήθιστα συμπτώματα στο ξεκίνημα της τρέλας, μπορεί να περιλαμβάνονται. Το πώς το άγχος, σε οποιαδήποτε μορφή του, θα έπρεπε να παρερμηνευθεί ως τρέλα, είναι για μένα ανεξήγητο, ούτε έχω ξανασυναντήσει τέτοια θεωρία παρά μόνο[3] σε αυτή την πραγματεία.

Λέγεται ότι προκύπτει από[4] διαταραγμένη, όχι απατηλή αίσθηση· αυτή η λεπτή διάκριση σε ένα τόσο περίπλοκο θέμα δεν είναι αρκετά ικανοποιητική και θα μπορούσα να έχω ευχηθεί να είχαμε μια πιο ξεκάθαρη περιγραφή μιας διαταραχής, η οποία λέγεται ότι ακολουθείται συχνά από την[5] μοιραία συνέπεια της αυτοκτονίας. Δεν είναι αδύνατο, αλλά η άγνοιά μου σε αυτό το σημείο μπορεί να προκύπτει από την ελάχιστη προσοχή που έχω δώσει μέχρι τώρα στις μεταφυσικές έρευνες, στις οποίες γενικά έχω παρατηρήσει ότι έχει γίνει πολύ προσπάθεια για να καλυφθεί η θέληση της πραγματικής γνώσης. Προκειμένου λοιπόν να είμαι καλύτερα ενημερωμένος, επέλεξα τα αποσπάσματα που φαίνεται να χρειάζονται περισσότερο εξήγηση· αυτά τα έχω ξεχωρίσει και έχω κάποιες σκέψεις να τα προτείνω για κορυφαίες ερωτήσεις[6] (κατά μίμηση των Γάλλων) στους ακαδημαϊκούς του Bethlem, όπου είναι μεταξύ των ανώτερων ερημιτών, μόνο που μπορώ να περιμένω να βρεθεί κάποιος που να μπορεί να τις επιλύσει όλες.

1. [7] Αν η ποσότητα της συνακόλουθης επίδρασης δεν είναι ανάλογη και επομένως, από όλες τις απόψεις, δεν αντιστοιχεί στη φυσική ποσότητα της πραγματικής της αιτίας, θα έχει κάποια απόκλιση από την απόλυτη αλήθεια;
2. [8] Η ασθενής κατάσταση του νεύρου μπορεί να είναι σύμφυτη με την εσωτερική, κύρια και άγνωστη σύσταση της μυελικής ουσίας; ή μπορεί να προκύπτει από το ελάττωμα ή την απώλεια αυτών των μεμβρανών που περιβάλλουν και καλύπτουν την έδρα της αίσθησης;

• [9] Ποιο είναι το κοινό μέρος ευαισθησίας με το οποίο περιβάλλεται ένα νεύρο σε ένα σώμα ντυμένο με δέρμα;

1. [10] Η αίσθηση των νευρικών ή μυελικών ινών, αν και συνεχίζουν το ίδιο, θα είναι σε αναλογία με τη συνοχή αυτών των λεπτών σωματιδίων, που συγκροτούν τις συμπαγείς και ελαστικές ίνες;
2. [11] Τα νεύρα, που είναι γεμισμένα με λίπος, εμποτισμένα με λέμφο ή πνιγμένα από φραγμένα αγγεία, μπορούν να λαμβάνουν την κατάλληλη παρόρμηση, δηλαδή μια αισθητή παρόρμηση από εξωτερικά αντικείμενα βιαίως και σωστά εφαρμοσμένων, παρόλο που η ίδια η νευρική ουσία είναι στην εσωτερική της σύσταση τοποθετημένη για την αποτελεσματική λήψη μιας τέτοιας εξωτερικής παρόρμησης;

 

Αν και αυτές οι ερωτήσεις μπορεί να θεωρηθούν πολύ διερευνητικές, δεν μπορώ παρά να πιστεύω ότι απέχουν πολύ από την σαφή και ακριβή περιγραφή που έχει δοθεί για αυτές τις νέες διαταραχές. Ένας τρόπος, με τον οποίο λέγεται ότι γεννώνται, έχει σε αυτόν κάτι το τόσο εξαιρετικό  και κάτι το τόσο πολύ νέο στην ιατρική, που αξίζει τουλάχιστον την προσοχή μας. [12] Το Τ Ε Ν Τ Ω Μ Α ή η χαλάρωση των συμπαγών μερών των ανθρωπίνων σωμάτων θα καθιστούν συχνά αυτά τα σώματα να υπόκεινται στο να επηρεάζονται βίαια· Αυτή η βίαιη επίδραση είναι το άγχος. Αυτό[13] το άγχος από το Τ Ε Ν Τ Ω Μ Α των οργάνων της αίσθησης μπορεί να προκαλέσει αναισθησία· το τελευταίο αυτό τέντωμα θα πρέπει να είναι αναμφίβολα μεγάλης σημασίας, καθώς έπειτα ανακαλύπτουμε ότι η αναισθησία είναι ένα είδος [14] αρνητικής ευτυχίας ή μία κατάσταση περισσότερο ζηλευτή παρά κάτι για το οποίο να θρηνεί κανείς, τουλάχιστον από αυτούς που ενοχλούνται από μια πολύ ζωηρή αίσθηση, δηλαδή το άγχος.

Θα ολοκληρώσω αυτό το κεφάλαιο, με την αφήγηση του συγγραφέα για αυτές τις διαταραχές με τα δικά του λόγια, ως πιο ικανή να αποδώσει το νόημά του.

Για να γίνω αρκετά κατανοητός, ας υποθέσω ότι, για παράδειγμα, ταλαιπωρούμαι από αυτή την[15] συνήθη ασθένεια του άγχους και αντί να το αντιμετωπίσω μόνος μου, αποφασίζω πρώτα να συμβουλευτώ έναν έμπειρο γιατρό· στον οποίο, αφού θα έχω πει την περίπτωση μου, θα του πω· σας παρακαλώ γιατρέ, ποια είναι η αιτία αυτού του άγχους; Κύριε, [16] μπορεί να είναι από την υπερβολικά μεγάλη ή μακράς διάρκειας συνεχόμενης δύναμης των εξωτερικών αντικειμένων, [17] ή από την ασθενή κατάσταση του ίδιου του νεύρου. [18] Αυτή η ασθενής κατάσταση του νεύρου μπορεί να είναι έμφυτη στην εσωτερική  και άγνωστη σύσταση της μυελικής ουσίας ή μπορεί να είναι εξωτερική αυτής της ουσίας και να προκύπτει από την απώλεια ή από ελάττωμα αυτών των μεμβρανών που περιβάλλουν και καλύπτουν την έδρα της Αίσθησης. Όμως, [19] όποια και να είναι η αιτία του Άγχους, κυρίως αναγνωρίζεται σε αυτή την αγωνιώδη ανυπομονησία που παρατηρείται σε κάποιους ανθρώπους του μαύρου Νοέμβρη, των ανατολικών ανέμων, της ζέστης, του κρύου, της υγρασίας κτλ. Αγαπητέ γιατρέ, σας ευχαριστώ, η περίπτωσή μου· το πετύχατε ακριβώς, – αλλά αφού περάσει αυτή η αγωνιώδης ανυπομονησία, σαν να βρίσκομαι σε μία είδους αναισθησία, από πού προκύπτει αυτό; αυτό [20] μπορεί να προκύπτει απ’ το άγχος που προηγήθηκε· ή [21] από την πολύ λεπτή υφή των ινών που συνθέτουν αυτά τα περιβλήματα, τα οποία καλύπτουν τη νευρική ουσία· [22] ή μπορεί να οφείλεται στην εσωτερική άγνωστη σύσταση της ίδιας της ουσίας· αλλά [23] οποιαδήποτε και αν είναι η αιτία, οι νοσηρές επιπτώσεις της είναι προφανείς. Είναι εύκολο για τον αναγνώστη να φανταστεί ότι αυτή η πολυμάθεια του γιατρού μου προσφέρει εξίσου τόση μεγάλη ικανοποίηση στο μυαλό μου, όση και ανακούφιση στην διαταραχή μου.

Για να κατεβάσετε το κείμενο σε μορφή pdf πατήστε εδώ.

[1] Σημείωμα του Μεταφραστή: Μπορείτε να αναγνώσετε την «Πραγματεία για την Τρέλα» του William Battie μεταφρασμένη σε κεφάλαια στο site: www.elenikoumidi.gr

[2] Κεφάλαιο VI (Σ.τ.Σ.).

[3] Σελ. 5 (Σ.τ.Σ.).

[4] Σελ. 33 (Σ.τ.Σ.).

[5] Σελ. 37 (Σ.τ.Σ.).

[6] Στο κείμενο: prize questions (Σ.τ.Μ.).

[7] Σελ. 34 (Σ.τ.Σ.).

[8] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[9] Σελ. 35 (Σ.τ.Σ.).

[10] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[11] Σελ. 39 (Σ.τ.Σ.).

[12] Σελ. 36 (Σ.τ.Σ.).

[13] Σελ. 38 (Σ.τ.Σ.).

[14] Σελ. 93 (Σ.τ.Σ.).

[15] Σελ. 37 (Σ.τ.Σ.).

[16] Σελ. 34 (Σ.τ.Σ.).

[17] Ό.π. (Σ.τ.Σ.).

[18] Σελ. 34 (Σ.τ.Σ.).

[19] Σελ. 36 (Σ.τ.Σ.).

[20] Σελ. 38 (Σ.τ.Σ.).

[21] Σελ. 39 (Σ.τ.Σ.).

[22] Σελ. 38 (Σ.τ.Σ.).

[23] Σελ. 39 (Σ.τ.Σ.).