Close

13 Αυγούστου, 2019

Μετάφραση κεφαλαίου: «Σχετικά με μία φθίση που προέρχεται από μελαγχολία, όπως επίσης από μία υστερική και υποχονδριακή πάθηση» του Richard Morton. Από το βιβλίο «Phthisiologia, or, A treatise of consumptions» 2ης αγγλικής έκδοσης, 1720

Μετάφραση κεφαλαίου: «Σχετικά με μία φθίση που προέρχεται από μελαγχολία, όπως επίσης από μία υστερική και υποχονδριακή πάθηση» του Richard Morton. Από το βιβλίο «Phthisiologia, or, A treatise of consumptions» 2ης αγγλικής έκδοσης, 1720

Ο Richard Morton (1637–1698) ήταν άγγλος ιατρός και θεωρείται ο πρώτος που ανέφερε ότι τα φυμάτια βρίσκονταν πάντα στη νόσο της πνευμονικής φυματίωσης. Το βιβλίο που έγραψε «Phthisiologia, or, A treatise of consumptions» («Φθισιολογία ή Μία πραγματεία των φθίσεων») θεωρείται ορόσημο στην ιστορία της ιατρικής επιστήμης κυρίως για δύο λόγους: Πρώτον, ασχολήθηκε εκτενώς με την θανατηφόρο νόσο της φυματίωσης. Δεύτερον, στο βιβλίο αυτό περιέχονται οι πρώτες ιατρικές περιγραφές της γνωστής σήμερα νευρικής ανορεξίας. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε το 1689 στην λατινική γλώσσα. Ακολούθησε η έκδοση στα αγγλικά το 1694 και η δεύτερη το 1720. Για τους αναγνώστες του site έγινε η επιλογή δύο κεφαλαίων για μετάφραση στα ελληνικά από την δεύτερη αγγλική έκδοση. Το ένα κεφάλαιο ενέχει τις ιατρικές περιγραφές της νευρικής ανορεξίας και το άλλο ενέχει ιατρικές περιγραφές περί μελαγχολίας. Ας σημειωθεί ότι, τα κείμενα δεν συνιστούν ούτε ιατρικές οδηγίες ούτε βεβαίως ενδείκνυνται όσα περιγράφονται για εφαρμογή αλλά αφορούν οδηγίες και συνταγές των προηγούμενων αιώνων.

Λίγα σχόλια για το παρόν κείμενο: Στο ιστορικό αυτό κείμενο μπορούμε ήδη από τον τίτλο να διαπιστώσουμε την σημασία που αποδιδόταν στην ψυχική κατάσταση του ασθενούς και το γεγονός ότι αυτή επηρεάζει την σωματική του κατάσταση. Η μελαγχολία, η υστερία και η υποχονδριακή πάθηση μπορούν, σύμφωνα με τον συγγραφέα, να επιφέρουν σωματική φθίση. Επιπλέον, μπορούμε να υπογραμμίσουμε την φράση: «κάποιες ενοχλητικές σκέψεις του μυαλού προηγούνται κατά κύριο λόγο ή τουλάχιστον συνοδεύουν μια υστερική και μια υποχονδριακή πάθηση». Οι σκέψεις δηλαδή του ασθενούς, γίνονται συχνά το ψυχικό αίτιο πρόκλησης της υστερίας και της υποχονδρίας.

Επιμέλεια κειμένου: Ελένη Κουμίδη

Πηγή: https://books.google.com

Μετάφραση: Βασιλική Βιτσαρά

 

«Σχετικά με μία φθίση που προέρχεται από μελαγχολία, όπως επίσης από μία υστερική και υποχονδριακή πάθηση»

Οποιοσδήποτε έχει ασχοληθεί έστω και λίγο με την πρακτική της Ιατρικής, μπορεί εύκολα να παρατηρήσει, ότι εκείνοι που είναι υποχόνδριοι και υστερικοί, συχνά ζουν για πολύ καιρό σε μια φθισική κατάσταση και αφού στην πορεία έρθουν αντιμέτωποι με εκείνα τα συμπτώματα της φθίσης των πνευμόνων που συνοδεύουν το τελευταίο και μοιραίο στάδιο της, πεθαίνουν. Αιτία του οποίου μπορεί να συναχθεί εύκολα από τις αρχές που έχω ήδη αναφέρει. Καθώς στην υποχονδριακή και υστερική πάθηση, ο εγκέφαλος και όλο το νευρικό σύστημα πάντοτε ασθενούν· και δια τούτο όχι μόνο η φυσική ζωντάνια εκφυλίζεται σε μια ταραγμένη και ανήσυχη φύση, αλλά επίσης όλος ο όγκος του αίματος που θα έπρεπε να είναι δεόντως ενεργοποιημένος και ενδυναμωμένος από αυτές τις διαθέσεις μετατρέπεται σε ένα ακατέργαστο και καχεκτικό φορτίο. Και πράγματι έχουμε λόγο να αναρωτιόμαστε για το ότι η φθίση δεν ακολουθεί πάντα, όταν υπάρχει τέτοια καταστροφή στον τόνο των νεύρων και τέτοια κατάσταση των διαθέσεων και του αίματος. Επιπλέον, όλοι γνωρίζουν ότι κάποιες ενοχλητικές σκέψεις του μυαλού προηγούνται κατά κύριο λόγο ή τουλάχιστον συνοδεύουν μια υστερική και μια υποχονδριακή πάθηση. Από την οποία (όπως έχω ήδη παρατηρήσει στο ξεκίνημα αυτής της ομιλίας) μία φθίση είναι σύνηθες να δημιουργείται έτσι παρά από το κρύο ή άλλες περιστάσεις. Εκτός αυτών που είναι υστερικοί και υποχονδριακοί λόγω φόβου και αγχωτικών σκέψεων, υπόκεινται και πολύ συχνά σε συνεχείς ασφυξίες και πιέσεις στο στήθος τους (που δεν είναι τίποτα άλλο από σπασμωδικές συστολές των μυών του στήθους και του λάρυγγα και της μαλακής ουσίας των πνευμόνων) όπου ο τόνος τους, έχοντας αποδυναμωθεί και καταστραφεί, κανένας δεν μπορεί να σκεφτεί ότι είναι παράξενο εάν τότε συνήθως ακολουθεί μια φθίση.

Όμως αυτή η φθίση είναι κατά κύριο λόγο χρόνια, διότι εξαρτάται από μία νοσηρή διάθεση του πνεύματος και οι διαθέσεις έρχονται σε αντιπαράθεση βαθμιαία: και πάλι όμως είναι κατά κύριο λόγο θανάσιμη, όχι μόνο επειδή είναι συχνά φοβισμένοι από αυτό λόγω της ανεπαίσθητης προόδου της, μέχρι που ο ασθενής, ο οποίος ήταν για πολύ καιρό ασθενικός, εν τέλει πέφτει σε βαθιά φθίση· αλλά επίσης επειδή το απόθεμα των διαθέσεων, από το οποίο αυτό το είδος της φθίσης εξαρτάται, σαφώς δεν εξαντλείται. Αυτή η φθίση μπορεί να διακριθεί από άλλες φθίσεις, ειδικά από μια πίεση στο στήθος και μια ασυνήθιστη θλίψη του μυαλού· και επίσης από τις  συχνά υστερικές ασφυξίες, λιποθυμίες και άλλα νευρικά συμπτώματα.

Η θεραπεία δεν πρέπει να τροποποιηθεί πολύ από τη γενική μέθοδο. Παρόλα  αυτά θα προσθέσω κάποιες παρατηρήσεις σχετικά. Πρώτον, σε αυτή τη φθίση, επειδή η μεγάλη αδυναμία και η απόφραξη των νεύρων το απαιτεί, πρέπει να επιτρέψουμε αν όχι ακόμα και να διατάσσουμε μια πιο γενναιόδωρη χρήση της αμμωνίαςχλωριούχου αμμωνίου, βάμμα από καστόριο, hysterical water[1] και σκόνη παιώνιας και άλλα πράγματα τέτοιας φύσεως, από αυτήν που κάνουμε σε άλλες φθίσεις· των οποίων η εξαιρετική αποτελεσματικότητα, το ότι ανακουφίζει τα συμπτώματα  αυτού του είδους φθισικών ατόμων, το έχω συχνά ανακαλύψει μέσω εμπειρίας και πράγματι χωρίς αυτά ούτε η λιπαρότητα, ούτε οι ασφυξίες (τα οποία είναι συνηθισμένα συμπτώματα που προσβάλλουν συχνά αυτούς τους ασθενείς), ούτε ο ίδιος ο βήχας (που σε αυτή την φθίση προέρχεται κυρίως από το Genus Nervosum[2]) μπορούν να μετριαστούν. Δεύτερον, ομοίως τα μεταλλικά νερά είναι πολύ χρήσιμα σε αυτή την περίπτωση και πράγματι, χωρίς φάρμακα σιδήρου, εκείνα που κοινώς αποκαλούνται θωρακικά και αντιφθισικά, δεν κάνουν καλό. Όμως, αυτού του είδους τα φάρμακα πρέπει να χρησιμοποιηθούν εγκαίρως, πριν εμφανιστούν οποιασδήποτε μορφής σημάδια έλκους των πνευμόνων, με τον φόβο ότι ο ασθενής μπορεί να πάθει μεγαλύτερη ζημιά απ’ ότι καλό από αυτά, όταν η φύση του έχει βαθμιαία περιορισθεί σε ένα τέτοιο εκφυλιστικό στάδιο. Τρίτον, όπως μια δίαιτα με γάλα σπάνια είναι κατάλληλη για αυτού του είδους τους φθισικούς ασθενείς, έτσι και για τους ίδιους λόγους (δηλαδή, η αδυναμία των νεύρων τους και η υπερβολική μόλυνση του στομάχου τους) τα καθαρτικά δεν κάνουν κανένα καλό, ειδικά στις υστερικές γυναίκες, εκτός και αν είναι πολύ ήπια και δοθούν εγκαίρως. Τέταρτον όμως, οι ήπιοι εμετοί και όπως αυτοί συμβαίνουν στο ξεκίνημα αυτής της ασθένειας, συνήθως βοηθούν αυτού του είδους φθισικών ατόμων ως εκ θαύματος, ανακουφίζοντας τον εγκέφαλο και τα νεύρα. Πέμπτον, η χρήση του όπιου όχι μόνο μπορεί να επιτραπεί  από ένα γιατρό, αλλά πολλές φορές φαίνεται σαφώς απαραίτητο, ίσως περισσότερο σε αυτή παρά σε οποιαδήποτε άλλη φθίση των πνευμόνων, λόγω των θλιβερών σπασμών του στομάχου, των εντέρων και άλλων μερών, οι οποίοι συνήθως συμβαίνουν σε αυτού του είδους των φθισικών ατόμων περισσότερο απ’ ότι σε  άλλους, από επίμονες αγρυπνίες και από άλλα συμπτώματα, λόγω της θορυβώδους και εκρηκτικής κατάστασης της φυσικής ζωντάνιας και της παραληρηματικής δραστηριότητας και δράσης των φαντασιώσεων τους.

Ιστορία 1.

Ο κος Richards, πολίτης Λονδίνου, που έζησε στο Southwark, ένας άνδρας που ήταν ισχνός και μιας αληθινά στεγνής και παγερής ιδιοσυγκρασίας (όπως αρέσκονταν να λένε οι αρχαίοι), κάπως ανιαρός και μελαγχολικός από την παιδική του ηλικία, πριν από τα σαράντα του χρόνια έπεσε σε μελαγχολικό παραλήρημα[3], από το οποίο απελευθερώθηκε τελείως μετά την μακρόχρονη χρήση φαρμάκων σιδήρου, ελαφριών καθαρτικών, αντισκορβουτικών και κεφαλικών φαρμάκων· η έγκαιρη αφαίμαξη κάποιας ποσότητας αίματος από τις σφραγήτιδες και αιμορροΐδες φλέβες συνέβαλε σε αυτό. Όμως, παρόλο που απελευθερώθηκε από την μελαγχολία του, εντούτοις συνέχισε να είναι ισχνός και κάπως σκεπτικός και πολλές φορές επίσης ταλαιπωριόταν από λίγο ξηρό βήχα, τον οποίο είχε υποστεί για πολύ καιρό. Όμως, το είχε τελείως αμελήσει για αρκετά χρόνια, ώσπου εν τέλει φοβήθηκε με την έλλειψη της όρεξής του, της δίψας, την δυσκολία στην αναπνοή, την αδυναμία, τον ιδρώτα από τους κολικούς, την έντονη δυσεντερία, παρακολουθώντας με φρικτούς σπασμούς και άλλα τέτοιου είδους μοιραία συμπτώματα μιας αξιοθρήνητης φθίσης· και ταρακουνημένος από την παρούσα αίσθηση του κινδύνου, μάταια επιθυμούσε την βοήθεια μου, διότι ήταν πολύ αργά. Υπήρχε ένα πράγμα πολύ αξιοσημείωτο σε αυτόν τον ασθενή και αυτό ήταν ότι παρόλο που δεν μπορούσε λόγω της μεγάλης του δυσκολίας στην αναπνοή να αντέξει την μικρότερη δόση του όπιου χωρίς εμφανή κίνδυνο για την ζωή του, εντούτοις από εκείνη τη χρονική περίοδο που οι βασανιστικοί πόνοι από την δυσεντερία ή οι σπασμοί στα έντερα του άρχισαν να γίνονται πολύ άγριοι, φάνηκε να απελευθερώνεται τελείως από τον βήχα του, όπως επίσης και από την δυσκολία που είχε στην αναπνοή και πράγματι ανέπνεε λες και τα πνευμόνια του είχαν γίνει τελείως καλά ξανά και υπόμενε την άφθονη χρήση του όπιου χωρίς καμία ενόχληση, μέχρι που η δυσεντερία με τους βασανιστικούς πόνους που τον κατέβαλλαν με τη μακρόχρονη χρήση του, η δυσκολία του στην αναπνοή μαζί με το βήχα που ήταν ενοχλητικός όπως πριν, επέστρεψαν, ωσάν αυτή η σπασμωδική κίνηση των εντέρων να είχε παροντικά αλλάξει σε μια σύσφιγξη των πνευμόνων και των μεμβρανών του στήθους. Όμως, κατά την εναλλαγή των προλεγόντων συμπτωμάτων, κάποιος ίσως εύκολα θα δει τον ασθενή να καταρρέει κάθε μέρα και αυτή την χρόνια φθίση που είχε αμελήσει να επισπεύδεται στο μοιραίο τέλος της, κατά την διάρκεια του οποίου επιχείρησα μόνο μια καταπραϋντική θεραπεία.

Ιστορία 2.

Ο κος Pratt, που ζούσε στο Pater-Noster-Row[4], ήταν ισχνός και μελαγχολικός από την παιδική του ηλικία, σε μια κρύα και στεγνή φυσική κατάσταση ενώ συχνά είχε υποστεί σπασμωδικό πόνο στο στομάχι του· μετά από ένα ή δύο χρόνια αφού είχε παντρευτεί υπέστη φθίση των πνευμόνων, αργή και χρόνια, συνοδευόμενη από ξηρό βήχα, πίεση και στένωση των πνευμόνων, καθώς επίσης και μείωση της όρεξης· χωρίς όμως κάποιον αξιοσημείωτο βαθμό πυρετού ή αύξησης του σφυγμού, λόγω της ψυχρότητας της φυσικής του κατάστασης. Για ένα ή δύο χρόνια δεν φρόντισε να εξαλείψει την ασθένεια, ικανοποιώντας τον εαυτό του, με δεν ξέρω τι είδους γιατροσόφια από ηλικιωμένες γυναίκες για τον βήχα του· μέχρι που στο τέλος έχοντας κάποια αντίληψη του ότι πλησίαζε τον θάνατο από την παντελή έλλειψη της  όρεξης, από τη δυσκολία στην αναπνοή, τον βήχα, τον πυρετό και έναν επερχόμενο καθολικό εκφυλισμό, παρακάλεσε για την συμβουλή μου όταν ήταν πλέον πολύ αργά, στις αρχές του Χειμώνα. Λόγω της δυσκολίας του στην αναπνοή και τον ενοχλητικό βήχα, τον έστειλα στην εξοχή και συνέστησα την χρήση θωρακικών και βαλσαμικών φαρμάκων, όπου φάνηκε να είναι καλύτερα για έναν ή δύο μήνες ως προς την όρεξη, τον βήχα και την αναπνοή. Επειδή όμως κουράστηκε από την εξοχή,  επέστρεψε ξανά στο Λονδίνο: Από τότε όλα χειροτέρεψαν, αλλά πάνω απ’ όλα ο βήχας του και η δυσκολία στην αναπνοή θέριεψαν, οπότε έμπλεξε σε σχεδόν συνεχόμενες παρακολουθήσεις. Ξαφνικά και χωρίς κάποια φανερή αιτία, τον πήραν με θανατηφόρους σπασμωδικούς πόνους, σαν κολικό στομάχου, με το σώμα του να είναι συγχρόνως διπλωμένο, τόσο που κάθε στιγμή φαινόταν σαν να πέθαινε από την σφοδρότητα του πόνου. Από τότε απελευθερώθηκε τελείως από τον βήχα του και την δυσκολία στην αναπνοή, αναπνέοντας ωσάν τα πνευμόνια του να μην είχαν επηρεαστεί καθόλου. Και ως εκ τούτου, το σφοδρό σύμπτωμα το απαιτούσε, έδωσα όχι μόνο οπιούχα φάρμακα αλλά και καθαρτικά σε καλή ποσότητα για πολλές ημέρες· μέχρι εν τέλει με τη χρήση αλοιφών, έμπλαστρων, κλυσμάτων, καθαρτικών και ειδικά με την συχνή επαναληπτική χρήση των οπιούχων φαρμάκων, αυτοί οι έντονοι σπασμοί (οι οποίοι προς το τέλος ήταν ασταθείς, κινούμενοι από τη μια μεριά στην άλλη και πήγαιναν από το στομάχι στα έντερα, σαν να ήταν πραγματικά υποχονδριακής ή σπασμωδικής φύσεως) εμφανώς ξεπεράστηκαν. Μετά από αυτό, για μερικές εβδομάδες συνέχισε απελευθερωμένος από την σπασμωδική σύσφιγξη και στένωση των πνευμόνων και βρήκε κάπως την όρεξή και την δύναμή του· οπότε και εγώ ο ίδιος άρχισα να έχω μεγάλες ελπίδες ότι γρήγορα θα αναρρώσει και θεώρησα ότι είναι μάλλον υποχονδριακός παρά φθισικός· ώσπου στο τέλος η απρόσμενη επιστροφή στην δυσκολία αναπνοής, ο βήχας και τα άλλα θανάσιμα συμπτώματα φθίσης (από τα οποία  εν τέλει πέθανε) με ανάγκασαν να αλλάξω την γνώμη μου.

Ιστορία 3.

Η κα Walker, η γυναίκα ενός εμπόρου στο Λονδίνο, γύρω στα τριάντα της χρόνια καθώς γινόταν υποχονδριακή και υστερική από πολλές προηγούμενες ανησυχίες και πάθη του μυαλού της, εν τέλει έπεσε σε επαναλαμβανόμενο πυρετό με βήχα, δυσκολία στην αναπνοή, πόνο στα πλευρά και διάρροια· τα οποία την έκαναν υπερβολικά αδύναμη και την έφεραν σχεδόν στο στάδιο του μαρασμού. Όμως, με την επιμελή χρήση των οπιούχων φαρμάκων, σιροπιών για την υστερία, τον Περουβιανό φλοιό, τα θωρακικά αντισκορβουτικά φάρμακα και τα φάρμακα σιδήρου και με επαναλαμβανόμενες αφαιμάξεις επανέκαμψε ακόμα και κατά την χειμερινή περίοδο σε μία κατάσταση υγείας πέραν κάθε προσδοκίας όλων των φίλων της. Όμως, μετά από δύο ή τρία χρόνια, έπειτα από τον θάνατο της μοναχοκόρης της και την θλίψη που προκλήθηκε από αυτό το γεγονός, υποτροπίασε. Από την οποία ανάρρωσε ξανά την Άνοιξη με την έγκαιρη χρήση των νερών από το Islington και του ευεργετικού αέρα της εξοχής. Από τότε αφέθηκε στο να πίνει πολύ μπράντι και άλλα αλκοολούχα ποτά ώστε να διατηρεί την ζωντάνιά της· με την ελεύθερη κατανάλωση των οποίων, καθώς έχασε εντελώς την όρεξή της, έτσι μακροπρόθεσμα, δηλαδή μετά από ένα ή δύο χρόνια, είχε μια μοιραία επιστροφή της φθίσης της εκείνο τον Χειμώνα, μαζί με έντονο επαναλαμβανόμενο πυρετό, συνεχή βήχα, δυσκολία στην αναπνοή, διάρροια και πράγματι έναν γενικό εκφυλισμό. Ούτε που ζήτησε την συμβουλή μου, μέχρι που λόγω της αδυναμίας της δεν μπορούσε ούτε να γυρίσει στο κρεβάτι της. Παρόλα αυτά, με την χρήση του Περουβιανού φλοιού και των οπιούχων φαρμάκων την απελευθέρωσα τελείως από τον πυρετό και τη διάρροια. Όμως, με τα άλλα πνευμονικά συμπτώματα να αυξάνονται κάθε μέρα, την κέρδισε η φθίση που επέστρεψε αυτή την τρίτη φορά.

[1] hysterical water: χρησιμοποιούνταν για ιατρικούς σκοπούς για να ηρεμούν τις γυναίκες. Συνταγή: ρίζες από λεβιστικό, ίχνη βελανιδιάς, ένα τέταρτο λίτρου ξηρού σκώληκα ή σαρανταποδαρούσα (Σημείωμα του Μεταφραστή).

[2] Genus Nervosum: όρος που αναφέρεται σε όλα τα νεύρα του σώματος, δηλαδή το νευρικό σύστημα (Σημείωμα του Επιμελητή).

[3] Melancholy Delirium στο κείμενο (Σ.τ.Ε).

[4] Δρόμος του Λονδίνου με διάσημους εκδοτικούς οίκους (Σ.τ.Μ.).

Αφήστε μια απάντηση